Tegengaan van eenzaamheid door sociaal ruimtelijk ontwerpen
Veel mensen voelen zich weleens eenzaam. Onder senioren die langer thuis wonen is eenzaamheid een groeiend probleem. Kan het ontwerp van een gebouw of de openbare ruimte ontmoeting stimuleren voor woningcorporaties of zorginstellingen? On(t)roerend Goed is ervan overtuigd dat social design door aanpassingen aan de fysieke omgeving de sociale cohesie binnen een gebouw of buurt versterkt.
Tijdens de week van de eenzaamheid in Amsterdam werd in verschillende bijeenkomsten besproken wat men voor elkaar kan doen. Met sociaal ruimtelijk ontwerpen kan zowel op niveau van de buurt als op het niveau van het gebouw een bijdrage worden geleverd. In de buurt kan volgens het onderzoek Zorg en ruimte van Ouderen eenzaamheid worden tegengegaan, door middel van verbinden, verdichten, het realiseren van plekken voor ontmoetingen en het verzachten van de openbare ruimte. In innovatieve woonconcepten zorgt diversiteit aan programma op een natuurlijke manier voor ontmoetingen. Voorbeelden van programma dat binnen gebouwen bewoners verbindt zijn een gemeenschappelijke huiskamer, groenplekken, werkplekken, logeerplekken en zorgfuncties.
Participatie zorgt voor verbinding
On(t)roerend Goed past de principes van social design en sociaal ruimtelijk ontwerpen toe in de conceptontwikkeling van projecten voor seniorenhuisvesting. Als mensen langer zelfstandig wonen, maar gaandeweg minder mobiel worden, neemt de kans op eenzaamheid immers snel toe. In Haren werkt On(t)roerend Goed met Woonzorg Nederland aan de transformatie van een voormalig verzorgingshuis naar zelfstandig wonen voor senioren. In co-creatie met (toekomstige) bewoners, omwonenden, sociaal ondernemers en de woningcorporatie werd bekeken hoe het verouderde complex omgebouwd kan worden tot toekomstbestendige seniorenhuisvesting.
Een veelgehoord argument tijdens de week van de eenzaamheid is dat mensen die vereenzamen de maatschappelijke aansluiting missen en ‘er gewoon bij willen horen’. Een andere vorm om eenzaamheid tegen te gaan is dus door mensen uit hun isolement te onttrekken en mee te laten denken over de inrichting van hun eigen woonomgeving. Doordat de bewoners hebben meegedacht over de programmering van de plint en de gewenste woonomgeving, is hun betrokkenheid vergroot en konden zij elkaar ontmoeten. Het laten participeren van bewoners is een belangrijke stap in het voorkomen van eenzaamheid.
Centraal plein koppelt bewoners en buurtgenoten
Vanuit alle bijeengebrachte inzichten is door On(t)roerend Goed een visie op de transformatie van het verzorgingshuis ontwikkeld. In het sociaal ruimtelijk ontwerp speelt ontmoeting een belangrijke rol. Het nieuwe Sassenstate [link naar projectpagina] biedt zelfstandig wonen in een comfortabel appartement, gecombineerd met extra programma en een buurtvoorziening in de gemeenschappelijke plint. Er komt programma dat voldoende draagvlak én aantrekkingskracht heeft voor de corporatie, de bewoners van het complex en buurtbewoners. De entrees van de woningen liggen samen met de entrees van het medisch centrum, de fysiotherapeut, kapper en de buurthuiskamer rondom een centraal plein; midden in een wijk die veel behoefte bleek te hebben aan deze voorzieningen.
Met het openstellen van de buurthuiskamer worden de bewoners actief onderdeel van het sociale en maatschappelijke netwerk in de buurt. Vanuit het ontwerp worden gezamenlijke activiteiten sterk gestimuleerd, maar zonder de verplichtingen die velen associëren met verpleeghuizen en woongroepen ‘oude stijl’. De inrichting van de buurthuiskamer is gericht op de ontmoeting tussen bewoners en buurtgenoten; de ruimte is laagdrempelig, open en intiem tegelijk. Ook zal de tuin aantrekkelijk worden ingericht om te verblijven en uitnodigen om actief te participeren in het bijhouden ervan. Met kleine ingrepen en met chirurgische precisie worden speciale plekken gecreëerd die ontmoetingen binnen het woongebouw en in de woonomgeving stimuleren en eenzaamheid tegengaan.
Voor conceptontwikkeling werkt On(t)roerend Goed samen met studioMAEK. Wilt u meer weten over sociaal ruimtelijk ontwerpen en onze projecten? Neem dan contact op met Sabine Megens de Meza op 06 143 09 319